Urodzony w 1911 roku w Raşinari, niewielkiej wiosce w rumuńskiej części Karpat, wychowany przez będącego popem ojca i skłonną do depresji matkę, Emil Cioran napisał swoje pierwsze pięć książek w języku rumuńskim. Niektóre z nich to zbiory krótkich esejów (najczęściej jedno-, dwu-stronnicowych); inne utrzymane są w formie aforystycznej. Cierpiąc na bezsenność już od czasów młodości spędzonej w Sybinie, młody Cioran studiował filozofię w bukareskim „małym Paryżu”. Wkrótce zasłynął jako płodny publicysta, zyskując uznanie pośród postaci takich jak Mircea Eliade, Konstantyn Noïca, i jego późniejszy przyjaciel Eugène Ionesco (z którym to otrzymał w 1934 roku Nagrodę Fundacji Królewskiej dla młodych pisarzy za swoją pierwszą książkę, Na Szczytach Rozpaczy). Pod wpływem niemieckich romantyków, Schopenhauera, Nietzschego, Lebensphilosophie Schellinga i Bergsona, pisarzy rosyjskich, takich jak Szestow, Rozanow, czy Dostojewski, a także rumuńskiego poety Eminescu, Cioran pisał rozległe liryczne medytacje o często metafizycznej naturze, poruszając motywy śmierci, rozpaczy, samotności, historii, muzyki, świętości i mistycyzmu (patrz Święci i Łzy, 1937) – tematykę często spotykaną również w jego francuskich dziełach. W swej kontrowersyjnej książce, Transfiguration de la Roumanie (1937), Cioran, zaangażowany w tym czasie w rumuński ruch faszystowski, ostro krytykował swój kraj i rodaków na podstawie kontrastu między ‘narodami małymi’, jak Rumunia, pogardzanymi z perspektywy historii uniwersalnej, a narodami wielkimi, takimi jak Francja, czy Niemcy, które przejęły własny los w swoje ręce.
Po spędzeniu dwóch lat w Niemczech, Cioran przybył w 1936 roku do Paryża. Po rumuńsku pisał aż do wczesnych lat czterdziestych (swój ostatni artykuł w języku rumuńskim napisał w roku 1943, kiedy to też po raz pierwszy zaczął pisać po francusku). Odejście od rodzimego języka dopełniło się w 1946, kiedy, podczas tłumaczenia tekstów Mallarmé, Cioran zdecydował się zaprzestać używania rumuńskiego, gdyż w Paryżu nikt się nim nie posługiwał. Wtedy też rozpoczął pracę nad pierwszą swoją książką po francusku, która, dzięki wielokrotnym rewizjom, ostatecznie przybrała postać imponującego Zarysu Rozkładu (1949) – pierwszego tomu w składającym się z dziesięciu dzieł cyklu eksplorującym niewyczerpane obsesje Ciorana, z rosnącym dystansem, który sprzymierzył go z greckimi sofistami, francuskimi moralistami i mędrcami Wschodu. Swoje egzystencjalne inwektywy i destruktywne refleksje zapisywane w klasycznym francuskim stylu uznawał za diametralnie różniące się od sflaczałego tonu jego ojczystego języka; francuski był dla niego ‘kaftanem’, który zmuszał go do kontrolowania swoich temperamentów i lirycznych uniesień. Jego książki, w których opisywał swoje radykalne rozczarowanie, pojawiały się, ze zmniejszającą się częstotliwością, przez następne trzy dekady. W tym to czasie, Cioran dzielił się samotnością z Simonem Boué na ciasnym poddaszu w centrum Paryża, gdzie żył jako obserwator, coraz bardziej zamknięty w sobie i dystansujący się od świata zarówno na poziomie historycznym (Historia i Utopia, 1960), jak i ontologicznym (Upadek w Czas, 1964). W swej mizantropii wykraczał poza granice subtelności (O Niedogodności Narodzin, 1973), ukazując się czasem jako humanista pełen ironii, goryczy i poruszający bogactwem słowa (Ćwiczenia z Zachwytu, 1986 i pośmiertnie wydane Notatniki). Jego dzieła zyskały międzynarodowe uznanie dopiero pod koniec jego kariery. Cioran zmarł w Paryżu, w 1995 roku, po tym, jak odmówiono mu prawa do powrotu do Rumunii w czasach reżimu komunistycznego.
Nicolas Cavaillès
Przetłumaczył: Ryszard Chytrowski
